Λεξικό των Σμυρναίικων

Το φθινόπωρο του 2010 έλαβα μέρος στο Α’ Συμπόσιο των Λεβαντίνων στη Σμύρνη, όπου παρουσίασα τα απομνημονεύματα του καπετάν Γιώργη Μηνιώτη, τα οποία εκδόθηκαν το 2018 με τίτλο «Οι Μηνιώτες στην Κατοχή». Εκεί γνώρισα αρκετούς Λεβαντίνους που μιλούσαν τη σμυρναίικη διάλεκτο των ελληνικών, ανάμεσά τους και τους Alex Baltazzi και George Galdies.

Μερικούς μήνες αργότερα, στα πλαίσια ενός άτυπου φόρουμ συζητήσεων του Levantine Heritage, ο George παρουσίασε μια πρώτη συλλογή σμυρναίικων λέξεων βασιζόμενη στις σημειώσεις του πατέρα του, παλιού Σμυρνιού Λεβαντίνου μαλτέζικης καταγωγής. Ακολούθησε ο Alex με τις «Σμυρναίικες Κουβέντες», μια σειρά από χιουμοριστικούς διαλόγους στα σμυρναίικα.

Οι «Κουβέντες» ήταν αυτές που αρχικά προξένησαν το ενδιαφέρον μου, και ανέλαβα να τις επεξεργαστώ και να τις ομογενοποιήσω. Λίγο αργότερα ο Alex κι εγώ αποφασίσαμε να συνεργαστούμε με τον George, επεκτείνοντας τον κατάλογο των λέξεων που ετοίμαζε. Πηγές μας ήταν οι μνήμες του George, του Alex και μερικών ακόμη Σμυρνιών Λεβαντίνων, αλλά και κάποια παλαιά βιβλία και λεξικά. Εγώ δε ανέλαβα να κάνω την τελική επιλογή, καθώς και να προσθέσω ετυμολογίες στις πάνω από 2.000 λέξεις που συγκεντρώσαμε.

Μετά από ένα περίπου χρόνο και 5.000 e-mail μεταξύ Αθήνας, Λονδίνου και Σμύρνης, το ελληνο-αγγλικό λεξικό, συμπληρωμένο με τις Σμυρναίικες Κουβέντες στα φραγκοχιώτικα και στα ελληνικά, έφτασε στην ολοκλήρωσή του. Καθώς όμως δεν βρίσκαμε εκδότες παρά μόνο στην Τουρκία, προσθέσαμε και τουρκικές εξηγήσεις, με αποτέλεσμα το λεξικό να γίνει τελικά τρίγλωσσο.

Image
Υλικό

Οι άλλες εκδόσεις

Λίγο προτού παρουσιαστεί η πρώτη έκδοση του «A Lexicon of Smyrneika» από το Tarih Vakfı (Τουρκικό Ίδρυμα Ιστορίας), το Εμπορικό Επιμελητήριο Σμύρνης, ο χορηγός μας, κυκλοφόρησε μια «μηδενική» έκδοση με τον ίδιο τίτλο, που διατέθηκε δωρεάν στα μέλη του.

Μετά την εξάντληση των 1.000 αντιτύπων της πρώτης έκδοσης, το Tarih Vakfı, που δεν σκόπευε να προχωρήσει σε δεύτερη, παραχώρησε τα δικαιώματα του βιβλίου στον αμερικανικό εκδοτικό οίκο Gorgias Press. Δυστυχώς η δεύτερη έκδοση, με ελαφρώς παραλλαγμένο τίτλο («A Smyrneika Lexicon»), διατίθεται σε ιδιαίτερα τσουχτερή τιμή, με αποτέλεσμα να απευθύνεται αποκλειστικά σε πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες.

Image
Image